Live In: ఇప్పుడు మన సమాజం వేగంగా మారుతోంది. కాలం మారుతోందా, మన సంప్రదాయాలు మారిపోతున్నాయా అనే చర్చలు విస్తృతమవుతున్నాయి. పెళ్లి కాకుండానే కలిసి జీవించే లివ్ ఇన్‌ రిలేషన్‌షిప్‌లు ఇప్పుడు దేశవ్యాప్తంగా పెరిగిపోతున్నాయి. పాశ్చాత్య దేశాల్లో ఇది చాలా సాధారణం కాగా, భారతదేశంలో మాత్రం ఇప్పటికీ ఈ విషయంపై సంశయాలు, అపోహలు కొనసాగుతూనే ఉన్నాయి. అయితే, తాజాగా ఓ ఆసక్తికరమైన ప్రశ్న తెరపైకి వచ్చింది. లివ్ ఇన్‌ రిలేషన్‌షిప్‌లో ఉన్న జంటలకు ఆధార్ కార్డులో, రేషన్ కార్డులో ఒకరికొకరిని కుటుంబ సభ్యులుగా నమోదు చేసుకోవచ్చా? దీనిపై ప్రజల్లో అనేక సందేహాలు ఉన్న నేపథ్యంలో పూర్తి వివరాలను తెలుసుకుందాం.
లివ్ ఇన్‌ రిలేషన్‌ అంటే ఏమిటి?
లివ్ ఇన్‌ రిలేషన్‌ అనేది ఇద్దరు మేజ‌ర్లు పరస్పర సమ్మతితో పెళ్లి చేసుకోకుండా కలిసి జీవించడాన్ని అంటారు. ఇది నేరం కాదు. భారత న్యాయవ్యవస్థ కూడా లివ్ ఇన్‌ రిలేషన్‌ను అనుమతిస్తుంది. 2010లో సుప్రీంకోర్టు ఒక కీలక తీర్పులో “లివ్ ఇన్‌ రిలేషన్‌ నేరం కాదు, ఇది వ్యక్తిగత హక్కు” అని స్పష్టం చేసింది. అంతేకాదు, దీని ద్వారా పుట్టే పిల్లలకు కూడా చట్టబద్ధ హక్కులు ఉంటాయని పేర్కొంది.
లివ్ ఇన్‌ జంటలకు ఆధార్, రేషన్ కార్డుల్లో అవకాశం ఉందా?
ప్రస్తుతం భారతదేశంలో ఆధార్ కార్డులో, రేషన్ కార్డులో “భర్త/భార్య” అనే ఎంపికలు మాత్రమే ఉన్నాయి. లివ్ ఇన్‌ రిలేషన్‌షిప్‌లో ఉన్నవారు తమ భాగస్వామిని చట్టపరంగా “స్పౌస్”గా నమోదు చేసుకోవడానికి ప్రస్తుతం ప్రత్యేక సౌకర్యం లేదు.
అయితే కొన్ని రాష్ట్రాలు లివ్ ఇన్‌ జంటలకు గుర్తింపు ఇవ్వడానికి చట్టసభల్లో చర్చలు ప్రారంభించాయి. ఉదాహరణకు, మహారాష్ట్ర, ఉత్తరాఖండ్ రాష్ట్రాల్లో లివ్ ఇన్‌ రిలేషన్‌కు ప్రత్యేకంగా నమోదు చేసుకునే అవకాశాలపై చర్చలు జరుగుతున్నాయి. లైవ్ ఇన్‌ జంటలకు రేషన్ కార్డుల్లో ఒకరికొకరిని కుటుంబ సభ్యులుగా చేర్చే అవకాశాలను కూడా పరిగణిస్తున్నారు.
కేంద్ర స్థాయిలో ఇప్పటివరకు ఎటువంటి అధికారిక మార్గదర్శకాలు రాలేదు. ఆధార్ కార్డులో భాగస్వామిని జత చేసుకోవడం, రేషన్ కార్డులో కుటుంబ సభ్యునిగా నమోదు చేసుకోవడం ఇంకా చట్టపరంగా సాధ్యపడలేదు. కానీ భవిష్యత్తులో ఇది మారే అవకాశాలు ఉన్నాయని న్యాయ నిపుణులు చెబుతున్నారు.
న్యాయపరంగా లివ్ ఇన్‌ రిలేషన్‌కు ఉన్న గుర్తింపు
లివ్ ఇన్‌ జంటలు పరస్పర సమ్మతితో కలిసి జీవిస్తే, అది చట్టరీత్యా తప్పు కాదు. సుప్రీంకోర్టు ఇప్పటికే “లివ్ ఇన్‌ రిలేషన్‌లో ఉన్నవారు సహజంగా భార్యాభర్తలాగే పరిగణించవచ్చు” అని తెలిపింది. లివ్ ఇన్‌ జంటలకు కూడా పోలీస్ రక్షణ, హక్కులు లభిస్తాయి. గతంలో ఎన్నో సందర్భాల్లో కోర్టులు ఈ హక్కులను సమర్థించాయి.
లివ్ ఇన్‌ జంటలకు ప్రభుత్వ పథకాలు వర్తిస్తాయా?
ప్రస్తుతం ఎక్కువగా పెళ్లి చేసిన జంటలకే ప్రభుత్వ పథకాలు వర్తిస్తాయి. లివ్ ఇన్‌ జంటలకు మాత్రం స్పష్టమైన గైడ్‌లైన్స్ లేవు. కానీ కొన్ని హౌసింగ్ పథకాలు, ఆరోగ్య బీమా పథకాలలో, భాగస్వాముల హక్కులపై చర్చలు జరుగుతున్నాయి. రాబోయే రోజుల్లో కేంద్ర ప్రభుత్వం ఈ అంశంపై క్లారిటీ ఇవ్వవచ్చని నిపుణులు అభిప్రాయపడుతున్నారు.
నేటి యువత అభిప్రాయం ఏమిటి?
ప్రస్తుతం నగర ప్రాంతాల్లో, పెద్ద విద్యా కేంద్రాల్లో, IT ఉద్యోగుల్లో లివ్ ఇన్‌ రిలేషన్‌ తరచుగా కనిపిస్తోంది. పెళ్లి చేసుకోవడానికి ముందుగా ఒకరినొకరు అర్థం చేసుకోవాలన్న ఉద్దేశంతో చాలా మంది యువత లివ్ ఇన్‌ రిలేషన్‌ను స్వీకరిస్తున్నారు. కానీ గుర్తింపు పత్రాల్లో తమ భాగస్వామిని చేర్చుకునే సదుపాయం లేకపోవడం వల్ల కొన్ని సందర్భాల్లో చట్టపరమైన సమస్యలు ఎదురవుతున్నాయి. అందుకే ఆధార్, రేషన్ కార్డుల్లో భాగస్వామిని చేర్చుకునే అవకాశం ఉంటే మంచిదని అభిప్రాయపడుతున్నారు.
ప్రస్తుతం లివ్ ఇన్‌ రిలేషన్‌ జంటలకు ఆధార్, రేషన్ కార్డుల్లో ప్రత్యేక గుర్తింపు లేదు. కానీ సమాజంలో మారుతున్న జీవనశైలిని దృష్టిలో పెట్టుకుని భవిష్యత్తులో ప్రభుత్వం ఈ అంశంపై స్పష్టమైన మార్గదర్శకాలు జారీ చేసే అవకాశం ఉంది. నూతన డిజిటల్ ఫ్యామిలీ కార్డ్ వ్యవస్థల్లో లివ్ ఇన్‌ రిలేషన్‌ జంటలకు చోటు దక్కే అవకాశాలు ఉన్నాయని న్యాయ నిపుణులు అభిప్రాయపడుతున్నారు.
